Focale vulvitis (vulvaire vestibulitis, vulvair vestibulitis syndroom) is een bij met name jonge vrouwen voorkomend ziektebeeld waarbij sprake is van een chronische klacht van branderigheid, stekende pijn aan de vagina (vulvodynie), irritatie of schraalheid ter plaatse van de vulva, en een terugkerende of aanhoudende genitale pijn die samengaat met de coïtus (pijn bij vrijen, dyspareunie). Dyspareunie is er aanvankelijk alleen bij penetratie. Na de geslachtsgemeenschap (coïtus) is er een schraal en branderig gevoel. Geleidelijk worden de klachten erger; soms is uiteindelijk geslachtsgemeenschap niet meer mogelijk.

Klachten en symptomen van focale vulvitis

De klachten bij deze aandoening zijn branderige pijn in en/of om de vagina, gevoeligheid bij druk en roodheid van de huid. Meestal komen vrouwen pas bij de huisarts of gynaecoloog als de seksuele activiteit door deze klachten sterk is afgenomen vanwege pijn bij het vrijen. Als er geen sprake is van een seksueel overdraagbare aandoening (SOA, ook wel geslachtsziekte genoemd) of een anatomische afwijking – en als de klachten al minstens zes maanden aanhouden – wordt er gesproken van focale vulvitis. Exacte cijfers over het voorkomen van focale vulvitis zijn niet bekend. Wel blijkt een aanzienlijk aantal vrouwen last te hebben van pijn bij het vrijen (Dyspareunie).

Oorzaak van focale vulvitis

De precieze oorzaak van vocale vulvitis is nog steeds niet vastgelegd. Daar doet men nu verder onderzoek naar. Men gaat er van uit dat meerdere factoren een rol spelen bij het ontstaan van vocale vulvitis.

Diagnose van focale vulvitis

Bij het onderzoek zullen door onze vrouwelijke gynaecoloog meerdere aspecten worden onderzocht, waaronder:

• Wanneer zijn de klachten ontstaan?
• Hoe lang duren de klachten al?
• Waar doet het precies pijn?
• Is er sprake van een in het verleden opgelopen seksueel overdraagbare aandoening (SOA)?
• Is er sprake van een negatieve seksuele ervaring(en)?
• Komen soortgelijke klachten in je familie voor?
• Wanneer zijn de klachten het hevigst?

Via een vaginaal onderzoek wordt het slijmvlies van je vagina bekeken. Soms kunnen in het verleden opgelopen SOA’s namelijk blijvende beschadigingen aan het slijmvlies veroorzaken. Deze beschadigingen zijn meestal kleine wondjes die geïrriteerd raken door aanraking, een ontstekingsreactie is dan het gevolg.

Soms kan een uitstrijkje gemaakt worden, om te onderzoeken of er sprake is van een infectie. Door middel van een “touch-test” wordt met een wattenstaafje onderzocht welke plekken er precies pijn doen. Ook wordt er gekeken hoe de bekkenbodemspieren reageren op aanrakingen rond de vagina. Worden de bekkenbodemspieren aangespannen, dan is penetratie moeilijker – en ook wordt er minder vocht geproduceerd. Het gevolg is dat je niet ontspannen bent en dat je vagina minder vochtig wordt, wat een soepele penetratie in de weg staat. Door vervelende of pijnlijke ervaringen in het verleden kun je in een negatieve spiraal terechtkomen. Je verwacht pijn en je spant daarom al je spieren aan. Daardoor krijg je juist weer meer pijn.

Behandeling van focale vulvitis

De behandeling bestaat in eerste instantie uit het tot rust brengen van de lokale ontstekingsreactie. Er wordt een tijdelijk coïtusverbod gegeven (geen geslachtsgemeenschap). De huid wordt beschermd met een inerte beschermende crème. Naast een aantal hygiënische maatregelen (geen zeepgebruik, huid spoelen met water en eventueel droogdeppen en föhnen, geen inlegkruisjes of strakke broek) is de therapie verder gericht op relaxatie van de bekkenbodem musculatuur. Ook wordt aandacht besteed aan leefstijl, psychoseksuele en relationele aspecten. Treedt er geen verbetering op en/of speelt dieperliggende psychologische problematiek een rol, dan is verwijzing naar onze vrouwelijke seksuoloog of psycholoog een mogelijke vervolgstap.