Wanneer jij een uitstrijkje laat maken, beslis je altijd zelf. Komt er baarmoederhalskanker in je familie voor, dan kunnen we ons indenken dat je je wilt laten testen. Overigens kunnen we je nu al geruststellen: baarmoederhalskanker is niet erfelijk! Wel raden we jou en alle andere vrouwen in de leeftijdscategorie 30 tot 60 jaar aan om gehoor te geven aan de oproep voor het bevolkingsonderzoek (landelijk Baarmoederhals Onderzoek, cervixcytologie). Daarnaast geldt het advies om ook na de menopauze een uitstrijkje te laten maken.
Met een thuistest voor baarmoederhalsonderzoek achterhaal je of je het HPV-virus bij je draagt. Of daardoor afwijkende cellen in jouw baarmoederhals zijn ontstaan, ontdek je pas als je een uitstrijkje laat maken door een huisarts of gynaecoloog.
Wanneer en waarom het nog meer verstandig is om een uitstrijkje te laten maken, wanneer je beter géén uitstrijkje kunt laten maken en wat je kunt doen bij een afwijkend uitstrijkje, lees je in dit artikel.
Lees ook: Het uitstrijkje: alles wat je moet weten over dit bevolkingsonderzoek.
Hoe vaak laat je een uitstrijkje maken?
Elke 5 jaar worden in Nederland alle vrouwen die staan ingeschreven bij de gemeente en in de leeftijdscategorie van 30 tot 60 jaar vallen, opgeroepen om door een huisarts een uitstrijkje te laten maken voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Deze frequentie kan afwijken in verband met je leeftijd of de uitslag van je vorige uitstrijkje. Hoe vaak je daarnaast nog een uitstrijkje laat maken, hangt af van of je klachten hebt.
In Nederland sterven ongeveer 3 vrouwen per 100.000 vrouwen aan baarmoederhalskanker: circa 200 overlijdens per jaar. Met een overlijdensrisico van 0,003 procent is dat niet direct veel te noemen. Echter, baarmoederhalskanker is een hele vervelende kankersoort, waarbij de kans groot is dat je je baarmoeder en eierstokken kwijtraakt, met alle nare gevolgen van dien. Zo kom je direct in de overgang als je eierstokken worden verwijderd.
Het is dus niet voor niets dat vrouwen elke 5 jaar via het bevolkingsonderzoek opgeroepen worden om een uitstrijkje te laten maken. Baarmoederhalskanker komt het meest voor bij vrouwen die niet meedoen aan het bevolkingsonderzoek en zich dus niet regelmatig laten controleren. Het is dus aan te raden om dat uitstrijkje te laten maken. Des te groter is de kans dat je er op tijd bij bent als er wel iets aan de hand is.
Lees ook: Op haar 28e kreeg Leontien baarmoederhalskanker: ’Oproepleeftijd voor uitstrijkjes moet omlaag!’.
Waardoor hoger risico op baarmoederhalskanker?
- Gevoelige cellen: Baarmoederhalskanker ontstaat in het overgangsgebied (transformatiezone) van de baarmoederhals waar twee soorten cellen (cilindercellen en plaveiselcellen) in elkaar over gaan. Dit overgangsgebied ligt meestal wat meer naar binnen in de baarmoederhals. Bij sommige vrouwen ligt het meer aan de buitenkant van de baarmoederhals. Het overgangsgebied is dan gevoeliger voor een HPV (humaan papillomavirus)-infectie.
- Langdurig anticonceptiegebruik: Het gevoelige overgangsgebied zit door langdurig anticonceptiegebruik meer aan de buitenkant van de baarmoederhals. Hierdoor kan besmetting met HPV van het gevoelige gebied makkelijker plaatsvinden.
- Aantal zwangerschappen: Het gevoelige overgangsgebied zit tijdens de zwangerschap meer aan de buitenkant van de baarmoederhals. Hierdoor kan een besmetting met HPV van het gevoelige gebied makkelijker plaatsvinden.
Lees ook: Waarom krijgen steeds meer mensen kanker op jonge leeftijd?
Leeftijd voor een uitstrijkje
Wij weten inmiddels dat veel vrouwen zich afvragen waarom een uitstrijkje maken is verbonden aan leeftijd: waarom een uitstrijkje vanaf 30 jaar en tot 60 jaar? Voordat jij de leeftijd van 30 jaar bereikt, is jouw lichaam goed in staat om het HPV op te ruimen en na het passeren van de 60 jaar loop je veel minder kans op baarmoederhalskanker.
Dit is ook waarom je op de leeftijd van 45 en 55 jaar alleen voor het bevolkingsonderzoek wordt uitgenodigd als je uitstrijkje in het voorgaande baarmoederhalsonderzoek cellen met het HPV bevatte. En de reden dat je op 65-jarige leeftijd nogmaals kunt worden uitgenodigd.
Lees ook: Waarom moet je ook na de menopauze een uitstrijkje laten nemen?
Uitstrijkje bij vaginale klachten, buikklachten of menstruatieklachten
Ervaar jij klachten zoals abnormale vaginale afscheiding, vage onderbuikklachten, aanhoudende buikpijn, pijn of bloedverlies na het vrijen, bloedverlies na seks, bloedverlies buiten je menstruatieperiode om of na de overgang of menopauze? Ga dan niet het 5-jaarlijkse bevolkingsonderzoek afwachten, maar laat zo snel mogelijk een uitstrijkje maken bij je huisarts of bij SHE Health Clinics.
Lees ook: Hoe noodzakelijk is het om een uitstrijkje te laten afnemen?
Uitstrijkje tijdens zwangerschap
Tijdens een zwangerschap kun je beter geen uitstrijkje laten maken, ook al is het baarmoederhalsonderzoek medisch gezien niet gevaarlijk. Wel kan het ongemakkelijk zijn en bijvoorbeeld ongewenst bloedverlies tot gevolg hebben.
Uitstrijkje na bevalling
Je kunt met een gerust hart een uitstrijkje laten maken vanaf 6 weken na je bevalling. Plan vooral een uitstrijkje voor na je bevalling als je tijdens je zwangerschap niet mee aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dit kun je gemakkelijk doen in reactie op de oproep voor het uitstrijkje.
Uitstrijkje tijdens menstruatie
Een uitstrijkje laten maken tijdens jouw menstruatie, kan niet omdat de cellen door het menstruatiebloed niet goed onderzocht kunnen worden. Verplaats je afspraak voor een uitstrijkje daarom naar een moment voordat of nadat je ongesteld bent en laat het uitstrijkje dan alsnog maken.
Uitslag uitstrijkje
Liet jij baarmoederhalsonderzoek doen via het bevolkingsonderzoek, dan duurt het gemiddeld minstens 4 weken voordat je de uitslag in huis hebt. Jij en je huisarts krijgen een brief met de uitslag van het bevolkingsonderzoek. De uitslag van een thuistest wordt alleen aan jou per brief toegestuurd. Hoe snel je de uitslag hebt als je op eigen initiatief een uitstrijkje laat maken bij je huisarts of bij SHE Health Clinics varieert en kun je het beste navragen op het moment dat het baarmoederhalsonderzoek plaatsvindt.
De volgende uitslagen van de PAP-test (uitstrijkje) zijn mogelijk:
PAP 0 uitstrijkje: niet goed te beoordelen
Zie je ‘Niet goed te beoordelen staan’ in de uitslagbrief van het bevolkingsonderzoek? Dit is gelijk aan de uitslag: PAP 0-uitstrijkje. Het betekent dat de cellen niet goed konden worden beoordeeld. Plan een nieuw uitstrijkje in voor 6 weken na je eerste uitstrijkje.
PAP 1 uitstrijkje: geen HPV
Geen HPV in jouw uitslag? Dit staat gelijk aan PAP 1-uitstrijkje. Dit goede nieuws geldt voor het overgrote deel van de vrouwen die meedoet aan het bevolkingsonderzoek. Het betekent dat de cellen in orde zijn en je zo’n minimale kans hebt op baarmoederhalskanker dat je pas over 5 jaar weer een uitstrijkje hoeft te laten maken. Heb jij deze uitslag en de leeftijd van 40 of 50, dan hoef je zelfs over 10 jaar pas weer terug te komen.
HPV en afwijkende cellen
Onder de uitslag ‘HPV en afwijkende cellen’ van het bevolkingsonderzoek vallen het PAP 2-uitstrijkje, PAP 3-uitstrijkje, PAP 4-uitstrijkje en PAP 5-uitstrijkje. Hoe hoger de score hoe hoger jouw kans op baarmoederhalskanker. Hieronder uitleg en advies per PAP-uitslag:
PAP 2 uitstrijkje
Bij een PAP 2 uitstrijkje heb je geen baarmoederhalskanker, maar wel een verhoogd risico vanwege de aanwezigheid van HPV en enkele licht afwijkende cellen. Vandaar de uitnodiging om over 6 maanden opnieuw een uitstrijkje te laten maken. Dan weet je of de cellen nog steeds gezond zijn.
Worden in dit controle-uitstrijkje wel ongewone cellen gevonden? Ook die ruimt je lichaam naar alle waarschijnlijkheid binnen 2 jaar vanzelf op. En dus kun je met een gerust hart je volgende baarmoederhalsonderzoek in het bevolkingsonderzoek afwachten.
PAP 3 uitstrijkje
- Bij een PAP 3a-uitslag zijn er licht afwijkende cellen in je baarmoederhals gezien.
- Bij een PAP 3b-uitslag, dan zijn er meer afwijkende cellen gevonden.
In beide gevallen raden we je gynaecologisch baarmoederonderzoek naar de onrustige cellen aan. Met PAP 3a is de kans is groot dat je geen behandeling nodig hebt en bij PAP 3b dat je met een eenvoudige gynaecologische behandeling geholpen bent.
Bij een uitslag vanaf PAP 3b wordt de kans groter dat de gynaecoloog bij onderzoek een voorstadium van baarmoederhalskanker vindt. Echter, de kans op baarmoederhalskanker is nog steeds klein. Het wil alleen zeggen dat je er op tijd bij bent. Een voorstadium is meestal goed en makkelijk te behandelen.
PAP 4 uitstrijkje
Levert jouw uitstrijkje de uitslag PAP 4 op, dan zijn er ernstig afwijkende cellen in je baarmoederhals gevonden tijdens het onderzoek. Plan snel gynaecologisch baarmoederonderzoek bij ons in. Bij de meeste vrouwen volgt daarop behandeling van de baarmoederhals.
PAP 5 uitstrijkje
Levert jouw uitstrijkje uitslag PAP 5 op, dan zijn er zeer ernstig afwijkende cellen in je baarmoederhals gevonden. Bezoek zo snel mogelijk een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics voor gynaecologisch baarmoederonderzoek en houd er rekening mee dat vaak uitgebreide behandeling noodzakelijk is.
Lees ook: Jonge vrouwen laten minder vaak uitstrijkje maken.
Waar staat PAP voor?
PAP is een afkorting van de naam Papanicolaou: een Griekse arts die als eerste de indeling van de uitslagen van uitstrijkjes maakte. Sommige artsen werken met een andere preciezere indeling: de Kopac uitslag. Als je je een PAP- of Kopac uitslag krijgt, vraag dan altijd aan je behandelend arts wat die uitslag in jouw geval betekent en wat er nu gaat gebeuren.
Afwijkend uitstrijkje
Zo’n 75 procent van de vrouwen krijgt in haar leven te maken met een afwijkende uitslag van de PAP-test (afwijkend uitstrijkje). Als je zo’n uitslag krijgt (PAP 2 t/m 5) roept dat natuurlijk diverse vragen op. Bovendien schrik je er waarschijnlijk flink van. Alleen al omdat je wordt doorgestuurd naar een gynaecoloog voor nader onderzoek, terwijl je meestal nog geen klachten hebt.
Het risico op baarmoederhals kanker is echter klein, doch niet te onderschatten. Het duurt gemiddeld tien tot vijftien jaar voordat er een kans van 50 procent bestaat dat de onrustige cellen zich ontwikkelen tot baarmoederhalskanker.
Lees ook: Minder dan de helft van de vrouwen laat uitstrijkje maken.
Na de uitslag
De uitslag van het baarmoederhalsonderzoek door de gynaecoloog wordt uitgedrukt in CIN. CIN is een afkorting van Cervicale Intra-epitheliale Neoplasie.
Uitslag Betekenis
CIN 1 Lichte afwijking
CIN 2 Matige afwijking
CIN 3 Ernstige afwijking. Dit is geen kanker.
De patholoog stelt pas de diagnose kanker als het weefsel door de basale laag heen is gewoekerd. CIN 2 en 3 kunnen in de loop van 5-10 jaar baarmoederhalskanker worden.
Er wordt na 6 maanden, na 1 jaar en na 2 jaar een nieuw uitstrijkje gemaakt. Wanneer deze uitslagen goed zijn, is verdere controle bij de gynaecoloog niet nodig. Je zult verder onder controle van het RIVM bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vallen, waar je automatisch een oproep voor krijgt.
Behandeling voorstadium baarmoederhalskanker
Om een voorstadium van baarmoederhalskanker te behandelen, wordt door de gynaecoloog het weefsel met de onrustige cellen onder plaatselijke verdoving ‘weggeschild’ van de baarmoedermond. Deze ingreep gebeurt met een warme draad, duurt gemiddeld 10 minuten en heet een lisexcisie.
Hoe verloopt een lisexcisie?
- Er wordt een electrode op je been geplakt (als aardeplaat) om de stroom te geleiden.
- Er wordt een (verwarmd) speculum ingebracht in je schede (vulva).
- Met een kleine injectie wordt de baarmoedermond plaatselijk verdoofd.
- De gynaecoloog neemt met een dunne metalen lis, die elektrisch verhit wordt, het weefsel weg.
- Hierna wordt het wondoppervlak met een lisje dichtgeschroeid.
- Van de lisexcisie zelf voel je gelukkig niets.
- Na de behandeling blijft je ongeveer 20 tot 30 minuten ter observatie en eventueel een kopje koffie of thee drinken. Daarna kun je gewoon naar huis.
- In de eerste dagen na de lisexcisie behandeling kan er soms wat bloedverlies optreden.
- Je kunt na de behandeling nog enkele weken afscheiding (bloederig vocht) hebben. Dit kan best veel zijn en soms kan de vaginale afscheiding wat ruiken. Dit verdwijnt weer na genezing.
- Na 2 -3 weken is het wondje compleet genezen.
Het weggenomen weefsel wordt vervolgens microscopisch onderzocht om uit te sluiten dat er in de diepere laagjes meer onrustige cellen zitten. Het weefsel wordt daarna voor onderzoek opgestuurd naar een gespecialiseerd laboratorium. De uitslag van dat labonderzoek is na twee weken bekend.
Een baarmoederhals is ongeveer 4 centimeter lang en de gynaecoloog haalt daar meestal 2 tot 3 millimeter aan weefsel van weg. Na een lisexcisie kun je gewoon zwanger worden. De kans is bovendien groot dat je na de ingreep alleen nog maar uitstrijkjes krijgt met een normale, dus Pap 1-uitslag.
Lees ook: Afwijkend uitstrijkje? Dit zijn de vervolgstappen.
Meer informatie of afspraak maken?
Wil jij je medisch laten onderzoeken vanwege een afwijkend uitstrijkje of wil je een uitstrijkje en/of gynaecologisch onderzoek laten uitvoeren? Maak dan een afspraak met een vrouwelijke gynaecoloog bij onze SHE. Health Clinics vrouwenkliniek. Hiervoor kun je rechtstreeks contact met ons opnemen via 085-2019275 of via ons contactformulier.
Bij SHE Health Clinics kunnen we je helpen met preventie, medisch specialistische onderzoeken en behandelingen, gezond gewicht, afvallen, obesitas, voeding, dieet, leefstijl adviezen, beweging, ontspanning en preventieve medische onderzoeken.
Meer lezen over vaginale gezondheid?
- SHE Health Clinics overzicht gynaecologisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics infopagina gynaecologische kanker.
- SHE Health Clinics infopagina baarmoederhalskanker.
- SHE Health Clinics infopagina verwijdering eileiders en eierstokken.
- SHE Health Clinics infopagina baarmoederverwijdering (hysterectomie).
- SHE Health Clinics infopagina afwijkend uitstrijkje.
- SHE Health Clinics infopagina SOA’s.
- SHE Health Clinics infopagina goedaardige gynaecologische aandoeningen.
- SHE Health Clinics infopagina overgang en menopauze.
- Waarom je alles zou moeten weten over het humaan papillomavirus (HPV).
- Heb jij een gezonde menstruatiecyclus?
- Hoe onderzoek je jouw eigen vulva?
- Wat is het verband tussen HPV en baarmoederhalskanker?
- 15 oorzaken van bloedverlies tussen je menstruaties.
- Wat zijn de 10 symptomen die bij vrouwen kunnen wijzen op kanker?
- Moet ik mij zorgen maken bij bloedverlies na seks?
- Heb ik een vaginale infectie of een soa?
- Alles wat je moet weten over vaginakanker.
- Hoe noodzakelijk is het om een uitstrijkje te laten afnemen?
- Wat is postmenopauzaal bloedverlies (PMB)?
- Pijnlijk bobbeltje bij je schaamlip? Waar komt dat door?
- Waardoor stijgt het aantal kankerpatiënten in de komende jaren?
- COVID-19-vaccins beïnvloedden 42 procent van de menstruatiecyclus van vrouwen, zo blijkt uit onderzoek.
- Waar kan je vagina allergisch voor zijn?
- 8 gewoontes die eigenlijk niet zo goed zijn voor je vagina.
- Combinatie menstruatiecup en spiraaltje kan gevaarlijk zijn.
- 18 feiten en fabels over de menstruatie.
- Coronavaccinatie leidt mogelijk tot miskraam.
- 25 feiten en fabels over Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA).
- Wat zijn de meest voorkomende vulva-aandoeningen?
- Het uitstrijkje: alles wat je moet weten over dit bevolkingsonderzoek.
- 12 tips tegen vaginale geurtjes.
- ‘Nederland moet meer doen om HPV-kanker te voorkomen’
- Welke vaginale klachten ontstaan door stress?
- Jonge vrouwen laten minder vaak uitstrijkje maken.
- 7 vragen over kanker en voeding.
- Dít zijn de 9 meest voorkomende symptomen die op kanker wijzen.
- Hoe herken je de symptomen van een soa?
- Dít zijn de (kanker)symptomen die vrouwen veelal niet herkennen.
- 15 oorzaken van vaginale jeuk.
- Coronaprik leidt mogelijk tot menstruatiestoornis.
- Hoe onderzoek je jouw borsten op verdachte plekjes en knobbeltjes?
- De vagina: iedereen kent de weg, doch niemand kent de bewoners.
- Preventief verwijderen van eierstokken bij erfelijke eierstokkanker.
- Wat zijn de beste supplementen en leefstijlmaatregelen tegen kanker?
- 15 voedingsmiddelen die het risico op kanker mogelijk kunnen verlagen.
- Overgewicht verhoogt risico op 13 soorten kanker!
- 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.
- Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van bloeden na het vrijen?
- Nieuwe methode om eierstokkanker te voorkómen verhoogt kwaliteit van leven.
- 40% van alle gevallen van kanker kan door voeding en leefstijl worden voorkomen!
Korte wachttijden bij SHE Health Clinics
Bij SHE Health Clinics hebben we korte wachttijden, dus kun je bij ons meestal snel geholpen worden door onze ervaren vrouwelijke zorgprofessionals.
Vergoeding door zorgverzekering
Met een doorverwijzing van een (huis)arts, vallen de meeste onderzoeken en behandelingen bij SHE Health Clinics onder de basisverzekering. Dit betekent dat deze medische zorg door jouw zorgverzekeraar wordt vergoed als je een verwijzing van jouw (huis)arts hebt. Houd wel rekening met je eigen risico.
SHE Health Clinics: alle medische- en paramedische vrouwenzorg op één locatie
Door onze ervaring in het leveren van efficiënte vrouwenzorg, hanteren wij beperkte diagnostiek in korte tijd en een gering aantal polikliniek bezoeken; oftewel een korte en efficiënte zorgcyclus waarbij de vrouwelijke patiënt centraal staat. Vanwege onze onafhankelijkheid en snel diagnostiek, kunnen onnodige opnames en verdere klinische behandelingen worden voorkomen.
Om nog meer reductie in zorgkosten te bereiken hanteren wij een combinatie van multidisciplinaire zorg en complementaire zorg. Dat resulteert in de beste zorg voor vrouwen met een kortere zorgcyclus, waardoor tijd en kosten worden bespaard de patiënt, doorverwijzende arts en de zorgverzekeraar.
Meer weten over ons brede zorgaanbod voor vrouwen of wil je weten wat wij als vrouwenkliniek voor je kunnen betekenen? SHE Health Clinics helpt je graag verder! Wij zijn een zelfstandig behandelcentrum (ZBC) met verzekerde- en onverzekerde medische zorg voor onder andere: preventie, leefstijl, preventieve medische onderzoeken, gynaecologie, seksuologie, menopauze, overgangsklachten, bekkenbodemklachten, borstonderzoek, urologie, dermatologie, cardiologie, chirurgie, neurologie, psychologie, radiologie, interne geneeskunde, pijnklachten, stress, burn-out, slaapproblemen, vermoeidheid, overgewicht, revalidatie en cosmetiek. Veruit de meeste onderzoeken en behandelingen vallen onder verzekerde zorg, welke vergoed wordt vanuit het basispakket.
Je kunt ons bereiken op 085-2019275 of gebruik maken van ons contactformulier.
Bronnen: SHE Health Clinics, RIVM, Bevolkingsonderzoek Nederland, Vlaams Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker, Kanker.nl, NVOG
Wil je op de hoogte blijven van onze leukste artikelen, nieuwsupdates en winacties? Schrijf je hieronder dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
